بررسی زمان روایت در خاطره‌نگاشت «دا» بر اساس نظریه‌ی ژرار ژنت

دو عنصر کارآمد پی‌رنگ و زمان، دو جزء جدایی‌ناپذیر داستان به شمار می‌آیند و نقش بسزایی در روایت دارند. هر داستان براساس حوادث و رویدادهایی ساخته می‌شود که نویسنده آن‌ها را براساس زمان‌بندی بخصوصی برگزیده است؛ چنان‌که زمانمندی در روایت داستان رعایت نشده نباشد، با مجموعه‌ای از حوادث روبه‌رو می‌شویم که نقل منسجم آن‌ها توسط نویسنده و دریافت آن‌ها توسط خواننده غیرممکن است. ژرار ژنت یکی از محققان ساختارگراست که مباحث جامعی را در خصوص زمانمندی در روایت، در قالب سه مبحث «نظم، تداوم و بسامد» مطرح کرده است. این پژوهش بر آن است تا براساس نظریۀ ژنت نشان دهد که عنصر زمان در خاطره‌نگاشت دا مهم‌ترین عامل سازندۀ روایت است. دا، به‌روایت سیده‌زهرا حسینی و تدوین سیده‌اعظم حسینی، یکی از آثار معاصر در حوزۀ ادبیات مقاومت است که در آن به موضوع جنگ پرداخته شده است. بارزترین ویژگی روایی این رمان، استفاده از زمان به‌صورت گذشته‌نگر است و رویدادها به‌ترتیب و براساس زمان وقوعشان بازگو می‌گردند. بیشترین درنگ و توصیفات داستان دا مربوط به حادثۀ اصلی (جنگ) است که هنگام پرداختن به آن، زمان داستان دارای شتاب منفی می‌شود؛ به‌نحوی که خواننده متوجه گذر زمان نمی‌شود. مجموع این ویژگی‌ها علاوه‌بر اینکه موجب جذابیت روایت برای خواننده می‌شود، تا حدود زیادی جنبۀ مستندبودن اثر را هم حفظ می‌کند.